Kullanılan Apareyler
Aparey, aygıt düzenek anlamına gelir. Ortodontik tedavide kullanılan bütün düzenekler bu adla anılırlar.
Apareyleri sınıflandırmak oldukça zordur çünkü ortodontide çok çeşitli apareyler mevcuttur.
Genel olarak apareyleri iki gruba ayırabiliriz.
Ağız içinde kullanılan apareyler
Ağız dışında kullanılan apareyler
Bunlar da kendi içinde alt gruplara ayrılabilir.
Kişinin kendisinin takıp çıkarabileceği hareketli apareyler
Doktor tarafından dişlere yapıştırılan sabit apareyler
Şimdi bu gruplama doğrultusunda ortodontik tedavide sıklıkla kullanılan bazı apareyleri inceleyelim.
Ağız İçi Sabit Apareyler
Baketler: Braketler, dişin arka yüzeyine yapıştırılan braketler, ön yüzeyine yapıştırılan metal ve seramik braketler şeklinde kabaca sınıflandırılabilir. Tedavinin şekli, hastanın beklentisi, sosyal statüsü ve yaşına uygun olarak braket şekli belirlenir. Bu apareyler tedavinin sonuna kadar ağzınızda kalır.
samsun ortodonti
Dişlere bantlar aracılığı ile yapıştırılan apareyler: Genellikle arka dişlerin öne hareketini engelleyen apareylerdir. Nance ve lingual ark ve sabit yer tutucu bu grupta örnek gösterebileceğimiz apareylerdendir.
samsun ortodonti
Bazı alışkanlık kırıcı apareyler de dişlere bantlar aracılığı ile yapıştırılır.
Samsun Ortodonti
Alt çeneyi ileri almak için kullanılan sabit apareyler: Bu tip apareyler üst çene arka bölgeden alt çene köpek dişi bölgesine uzanarak kullanılırlar. Apareyler bünyelerinde bulunan bir zemberek (yay) veya piston-tüp aracılığı ile itici kuvvet uygulamak suretiyle etki gösterirler. Bir başka değişle aktive edildiklerinde alt çene önde konumlanır. Bu tarz apareyler sabit oldukları için ağızda mola vermeksizin etkilerini gösterirler ve dolayısıyla hasta kooperasyonuna ihtiyaç kalmaz. Çeşitli firmaların ürettiği birçok aparey olmasına rağmen en sık kullanılanlar Herbst, Jasper jumper ve Forsus’tur.
samsun ortodonti
Lingual Retainer Ortodontik tedavi bittikten sonra mevcut durumun muhafazası için pekiştirme apareyi kullanılır. Lingual retainer adı verilen sabit pekiştirme apareyi sıklıkla alt çeneye yapılır ancak hekiminiz gerekli görürse üst çeneye de yapılır.
samsun ortodonti
Çene genişletme apareyleri: Üst çene darlığı vakalarında sıklıkla sabit apareyler kullanılmasına rağmen hareketli apareylerle de genişletme işlemi yapılabilir. Çene genişletme apareyleri çok çeşitlidir. Doktorunuz sizin probleminize, yaşınıza ve kendi tedavi prensiplerine göre en uygun apareyi kullanacaktır.
Samsun Ortodonti
Ağız İçi Haraketli Apareyler
Bazı apareyler ağızdan çıkarılıp takılabilir. Bunlara “hareketli aparey” denir. Yer tutucular, pekiştirme apareyleri, çene genişletici apareyler ya da alışkanlık kırıcı apareyler yukarıda anlatıldığı şekilde sabit yapıldığı gibi hareketli de hazırlanabilir.
Ancak genellikle hareketli aparey denilince dişlere kuvvet uygulamak amacıyla hazırlanan, üzerlerine konulan yaylar, vidalar, düzeltilecek ile dişleri hareket ettiren apareylerdir. Bu tarz apareyler çok çeşitlidir.
Samsun Ortodonti
Hareketli apareylerin bazıları hem alt hem de üst çeneye oturur ve tek gövdeli yapılır. Bu tarz apareyler genellikle çenelerdeki bozuklukların tedavisinde kullanılırlar.
Samsun Ortodonti
Aparey seçiminde kararı ortodonti uzmanı verir. Kural olarak en kısa zamanda, en etkin tedavi düşünülür. Ayrıca çocuğun tedavi yaptırma isteği ve uyumu da aparey seçimini etkiler.
Apareylerde kırılma, kopma veya ağza yapışan düzeneklerde çıkma varsa tedavi kesintiye uğrar. Böyle durumlarda hemen hekime başvurulmalıdır.
Ağız Dışı Apareyler
Çeneleri ilgilendiren anomalilerin tedavisinde ortopedik dediğimiz büyük kuvvetler uygulamak suretiyle tedaviler yapılmaktadır. Bu büyüklükteki kuvveti uygulamak ağız dışından destek almak gereklidir.
Ortopedik kuvvetleri uygulamak amacıyla kafa, ense veya alından destek alınarak uygulanan apareylere ağız dışı apareyler denilir.
Ağız dışı apareyler büyüme atılımını çok hızlı olduğu 12–16 yaş arasında çenelerin büyümesini yönlendirmek suretiyle etki ederler. Daha küçük yaşlarda kullanmak mümkündür, ancak gelişimin aktif safhasında yapılan müdahaleler en etkili dönemdir.
Kullanım süresi ise hekiminizin önerdiği değişik bir talimat yoksa ağız dışı apareyleri günde 16–18 saat takmak gerekir. Tedavinin başarısında hastanın performansı önemlidir.
Ağız dışı apareyleri üçe ayırmak mümkündür.
Yüz Maskesi: Yüz maskesi üst çenenin alt çeneye ya da kafaya göre geride olduğu durumlarda kullanılır. Bu apareyde alından ve çene ucundan destek alınarak üst çeneye kuvvet uygulanır.
Hazırlık aşamasında genellikle ağız içinden sabit bir aparey yapılır ve dişlere yapıştırılır. Hastaların kendilerinin takacağı elastikler, ağız içi apareyinden ağız dışı apareye gerdirilerek takılır. Lastiğin uyguladığı kuvvet aracılığı ile üst çene öne doğru hareket eder.
Samsun Ortodonti Samsun Ortodonti
Yüz maskesinin kullanım süresi diğer ağız dışı apareylerde olduğu gibi 16–17 saattir. Daha uzun kullanarak daha hızlı sonuç elde edilebilir.
Headgear: Ortodontik tedavide sıklıkla kullanılan headgear apareyi üç kısımdan oluşmuştur.
Facebow: Head-gear apareyinin bir parçasıdır. Face-bow’un üst birinci büyük azı dişinin tüpüne takılan bir ağız içi kolu, head-gear’ın kuvvet elemanına takılan bir de ağız dışı kolu mevcuttur.
samsun Ortodonti
Kafadan ya da enseden destek alınan bant parçası
samsun ortodonti
Bant parçası ile facebow kısmını birleştiren kuvvet elemanı
samsun ortodonti
Headgear apareyi,
Üst çenenin ileri olduğu vakalarda üst çene gelişimini frenlemek amacıyla,
Çapraşık ya da fırlak olan ön dişlere yer açmak amacıyla arka dişleri geriye doğru itmek amacıyla,
Arka dişlerin hareketinin istenmediği durumlarda, bu dişlere uygulanan kuvvetleri etkisiz bırakmak veya nötrleştirmek amacıyla kullanılır .
Headgear’ınız başlangıçta size ve çevrenizdekilere biraz değişik ve garip görünebilir. Ancak ortodontik tedaviniz için gereklidir ve ortodontide sıklıkla kullanılır.
samsun ortodonti
Headgear’ı kullanılırken dikkat edilecek durumlar:
Headgear’ inizi minimum ortodontistinizin belirlediği saat kadar takın. Unutmayın belirlenen bu süreçte takarsanız fayda sağlar.
Önce enselik ya da başlık kısmını çıkarın sonra facebow’u çıkarın. Aksi halde yanağınız, dudağınız ya da yüzünüz yaralanabilir.
Sert oyunlar oynarken ya da spor yaparken headgear’inizi çıkartın.
Her randevuda headger’inizi yanınızda getirin.
Başkalarının headgear’inize çarpmasına engel olun. Bazen kardeşler veya arkadaşlar bu tedavinin ciddiyetinin farkında olmayabilir.
Headgear takıldıktan 3-5 saat sonra dişlerinizde ağrılar olabilir. Dişlerinizdeki ağrılardan dolayı headgear’inizi takmaktan vazgeçmeyin. Çünkü bu hassasiyet ve düzenli takıldığında ağrılar geçecektir.